top of page

 Obrzędowość i ​symbolika 

Harcerskie pozdrowienie Czuwaj pochodzi z czasów rycerskich, kiedy podczas nocnej służby strażnicy na murach miejskich nawoływali się w ten sposób. Dziś przypomina, że harcerze zawsze powinni być gotowi do działania, pracy dla innych i nad sobą. Tradycyjnie wymawia się je, akcentując przeciągle pierwszą sylabę.

W 1910 roku, w 500-lecie bitwy grunwaldzkiej, zawołanie "Czuwaj" było hasłem zlotu organizacji "Sokół", a do harcerstwa wprowadziła je w 1912 roku Olga Drahonowska. Używały go najpierw dziewczęta z III Lwowskiej Żeńskiej Drużyny Skautek im. Emilii Plater, której była drużynową. Pozdrowienie "Czuwaj" wymieniają harcerze na powitanie i pożegnanie.

LILIJKA- jeden z symboli harcerstwa i skautingu. Wzorowana jest na symbolu oznaczającym północ na średniowiecznych kompasach, wskazuje bowiem drogę. Pierwotnie północ oznaczała litera T (od włoskiego Tramontana - północ), ale włoski żeglarz i wynalazca Flavio Gioja, który udoskonalił budowę kompasu, zastąpił ją symbolem lilijki na cześć króla Karola I Andegweńskiego, w którego herbach pojawiała się lilia herbowa.

Spopularyzowana przez Roberta Baden-Powella - w 1898 wykorzystana jako odznaka dowodzonego przez niego 5 Pułku Dragonów Gwardii.

 

W 1927 na ramionach lilijki używanej przez Związek Harcerstwa Polskiego umieszczono litery ONC - oznaczające hasło filaretów - "Ojczyzna, Nauka, Cnota". Były eksponowane na lilijce do 1965, kiedy decyzjami nowego regulaminu zmieniono jej kształt i usunięto litery. Większość Drużyn Harcerskich zbojkotowała ten wzór nosząc nadal tradycyjną lilijkę, masowo produkowaną w prywatnych zakładach grawerskich. VII Zjazd ZHP w 1981 przywrócił tradycyjne oznaczenie i wygląd lilijki harcerskiej. Prawie wszystkie pozostałe organizacje harcerskie w Polsce również używają symbolu harcerskiej lilijki. Wyjątkiem jest Stowarzyszenia Harcerstwa Katolickiego Zawisza, które używa modyfikacji tradycyjnej harcerskiej lilijki pod postacią Lilijki Zawiszackiej. Od czasu wstąpienia SHK "Zawisza" do Federacji Skautingu Europejskiego, używana jest również lilijka Skautów Europy wpisana w krzyż ośmioramienny. Lilijka harcerska będąca symbolem ZHR (tradycyjna lilijka przepasana w węźle białoczerwoną szarfą) została zaprojektowana w 1989 r. przez hm. Małgorzatę Wojtkiewicz.

 

Na lilijce skautowej na płatkach znajdują się dwie gwiazdki symbolizujące szczytne ideały do których dążą harcerze, zawarte w Prawie Harcerskim i Przyrzeczeniu Harcerskim. Lilijka ta jest opleciona kręgiem z liny związanej płaskim węzłem. Krąg ten symbolizuje braterski krąg harcerzy. Węzeł jest symbolem dobrego uczynku, który harcerz powinien spełniać każdego dnia.

Krzyż harcerski – odznaka harcerska stosowana w większości organizacji harcerskich w Polsce (wyjątek stanowi SHK Zawisza, które używa, jak całe FSE, krzyża FSE, przypinanego do beretu nad lewą skronią).

Krzyż jest nadawany członkom organizacji harcerskiej podczas przyrzeczenia harcerskiego. Zuchy zamiast krzyża harcerskiego nosząznaczek zucha. Harcerze przed przyrzeczeniem na miejscu krzyża noszą lilijkę.

 

Kazimierz Lutosławski symbolikę krzyża (wersji z lat 1913-1915) opisał następująco:

 

 

"Wianek z dębu i wawrzynu oznacza cele do zdobycia: siłę i umiejętność, sprawność i wiedzę. Oplata on główny symbol skautowy: krzyż z hasłem "Czuwaj". Kształt tego krzyża jest dawny: takiego użyto do naszego orderu waleczności: Virtuti Militari; uprzytamnia on w szczególności obowiązek dzielności. Ma on pośrodku kółko – symbol doskonałości, a w nim gwiazdę promienną, jakby światło przewodnie: "ad astra!" A sam krzyż znaczy: per aspera, bo wskazuje ciężką, cierniami walki z własnymi słabościami usłaną drogę, a przy tym oznacza też gotowość do walki i do wszelkich poświęceń – aż do męczeństwa za wiarę, aż do śmierci za Ojczyznę: Bóg i Ojczyzna są treścią wewnętrzną tego znaku. Hasło "Czuwaj" na nim – to pobudka, ostrzeżenie: oznacza gotowość ducha do pracy nieustannej.."

 

Koniczyna WAGGGStrzy liście reprezentują trzy obowiązki oraz trzy części przyrzeczenia skautowego. 2 pięcioramienne gwiazdki na bocznych liściach oznaczają obowiązki i prawo. Żyłka koniczynki w centrum loga reprezentuje igłę kompasu, który pokazuje skautom dobrą drogę. Podłoże koniczyny symbolizuje płomień miłości międzyludzkiej. Kolor żółty i niebieski oznaczają słońce świecące nad dziećmi na całym świecie.

Lilijka WOSMSymbolem członków WOSM jest purpurowa, okrągła odznaka z lilijką w środku, otoczona przez kawałek liny związany za pomocą węzła płaskiego. Lilijka jest średniowiecznym symbolem używanym przez Baden-Powella w armii brytyjskiej, która następnie została zmodyfikowana dla Skautingu. Środkowa strzałka reprezentuję strzałkę kompasu wskazującą na północ i jest rozumiana jako symbol służby i jedności. Trzy ramiona lilijki reprezentują trzy obowiązki: wobec Boga, wobec bliźnich i wobec siebie. Dwie pięcioramienne gwiazdki oznaczają prawdę i wiedzę, a ich dziesięć ramion punkty prawa skautowego. Kolor biały oznacza czystość, a purpura odpowiedzialność i pomoc innym. Lina zawiązana na węzeł płaski to jedność i braterstwo skautów i Światowego Ruchu Skautowego.

Prawo Harcerskie

  1. Harcerz sumiennie spełnia swoje obowiązki wynikające z Przyrzeczenia Harcerskiego.

  2. Na słowie harcerza polegaj jak na Zawiszy.

  3. Harcerz jest pożyteczny i niesie pomoc bliźnim.

  4. Harcerz w każdym widzi bliźniego, a za brata uważa każdego innego harcerza.

  5. Harcerz postępuje po rycersku.

  6. Harcerz miłuje przyrodę i stara się ją poznać.

  7. Harcerz jest karny i posłuszny rodzicom oraz wszystkim swoim przełożonym.

  8. Harcerz jest zawsze pogodny.

  9. Harcerz jest oszczędny i ofiarny.

  10. Harcerz jest czysty w myśli, mowie i uczynkach, nie pali tytoniu i nie pije napojów alkoholowych.

 

Interpretacja prawa harcerskiego wg hm. Stefana Mirowskiego

 

Przyrzeczenie Harcerskie to przysięga składana podczas otrzymywania krzyża harcerskiego. Stanowi opis podstawowych zasad obowiązujących w harcerstwie: służby, samodoskonalenia oraz braterstwa. Powstało w oparciu o komentarz hm. Stefana Mirowskiego w książce "Styl życia"

 

Rozwinięcie treści przyrzeczenia autorstwa hm. Stefana Mirowskiego

 

 

 

bottom of page